Andrzejki to jedno z najbardziej magicznych świąt obchodzone co roku w wigilię dnia świętego Andrzeja, który jest patronem miłości oraz wszystkich kobiet, marzących o szybkim zamążpójściu. Pierwotnie to święto było dedykowane właśnie kobietom oraz to czas dedykowany poszukiwaniom swojej przyszłości. Współcześnie Andrzejki kojarzą się z zabawą oraz wróżbami.
Geneza Andrzejek wywodzi się z wierzeń słowiańskich, dokładnie Święta Goduna – boga godów weselnych. Ludzie uważali, że właśnie ten dzień umożliwia kontakt świata ziemskiego z zaświatami. Nieprzypadkowa jest również data tego wydarzenia, która przypada na przełom dwóch pór roku – jesieni oraz zimy. W dawnych czasach okres przejścia oznaczał dobry moment na kontakt z duchami, a coraz krótsze dni nadawały dodatkowy tajemniczy i mistyczny charakter wydarzeniu.
Święto było uważane za idealny moment na wróżby związane z miłością oraz przyszłym związkom. Wraz z upływem czasu tradycja ta uległa zmianie na okazję do wspólnych spotkań i w podobnej formie funkcjonuje aż do dnia dzisiejszego.
W przeszłości wierzono, że wróżby mają moce prorocze, jeśli zostaną wykonane zgodnie z tradycyjnymi rytuałami i obrzędami. Była to także okazja do hucznej zabawy przed zbliżającym się adwentem, a także święto w opozycji do Katarzynek świętowanych przez kawalerów.
Do najpopularniejszych wróżb, z których wciąż wiele się stosuje, należały:
ü lanie wosku – przelewanie roztopionego wosku przez klucz do zimnej wody – wróżba polegała na odczytywaniu kształtu zastygniętego wosku i jego interpretacji zgodnie z wierzeniami – dla przykładu serce zwiastowało nadchodzącą miłość
ü buty ustawiane w kolejce – kobiety zdejmowały buty, które układały w rzędzie od ściany. Pierwszy but, który dotarł do progu zwiastował kolejność wyjścia za mąż właścicielki
ü przebijanie serca igłami – na kartce w kształcie serca wypisywano imiona męskie, następnie dziewczęta celowały w nie igłami – trafione imię zwiastowało imię męża dziewczyny
ü wróżba koguta – młode dziewczęta zasiadały w kole, a przed każdą z nich układano ziarno. Następnie do pomieszczenia wpuszczano koguta i wierzono, że ziarenko dziewczyny, które zostanie zjedzone jako pierwsze oznacza, że to ona właśnie najszybciej ze zgromadzonych wyjdzie za mąż
ü gry karciane – przy nich szczególną uwagę zwracano na kartę asa kier interpretowanego jako symbol miłości
ü figurki z wosku – lano wosk, a następnie go podświetlano i tłumaczono kształt cienia, który miał dawać wskazówki związane z przyszłością danej osoby.
Najbardziej magiczną wróżbą zdecydowanie jest ta związana z woskiem, która zawsze mocno była zakorzeniona w tradycjach ludowych. Naturalny wosk sam w sobie ma bardzo dużą tendencję do gromadzenia różnego rodzaju energii – pozytywnej i negatywnej. Klucz w tym wypadku jest symbolem przeznaczenia oraz portalem między światem ludzkim, a poza ziemskim. To, co nam się ukaże, mówi o tym, co będzie się działo od tegorocznych andrzejek, aż do następnych – tłumaczy Michał Ławniczak wrocławski tarocista.
Wiele wróżb w Polsce było związane w mocny sposób z naturą. Częstą praktyką stosowaną przez dziewczęta było np. wkładanie pod poduszkę gałązek, aby w błogim śnie zobaczyć swojego przyszłego lubego. Sny w ten konkretny dzień również nie pozostawały bez znaczenia. Uważano, że mają one szczególnie proroczy charakter.
Andrzejki są nie tylko mocno zakorzenienia w naszej kulturze, ale również obchodzone w innych regionach świata – Czechach, Słowacji, Niemczech, a nawet Szkocji. Dzisiaj dla większości z nas to okres dobrej zabawy i dla wielu osób szczególny czas, w którym nasz świat łączy się z tym poza ziemskim.
