Polski Internet ma 15 lat

17 sierpnia 1991 r. Rafał Pietrak, fizyk z Uniwersytetu Warszawskiego, nawiązał łączność w oparciu o protokół IP z Janem Sorensenem z Uniwersytetu w Kopenhadze. Moment ten jest uważany za symboliczną datę narodzin polskiego Internetu.

Ten pierwszy skromny jeszcze kontakt był efektem kilkumiesięcznej współpracy Rafała Pietraka przede wszystkim z Krzysztofem Hellerem – fizykiem z Uniwersytetu Jagiellońskiego, która miała na celu właśnie wprowadzenie Internetu do Polski. Dużą rolę odegrało też powołanie do życia wiosną 1991 r. NASK, pierwotnie jako Zespołu Koordynacyjnego Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej przy Uniwersytecie Warszawskim. Misją zespołu było zorganizowania łączności komputerowej dla polskiego środowiska naukowego i akademickiego.

Wcześniej, już od 1989 r. trwały starania grupy entuzjastów z polskiego środowiska naukowego i akademickiego o przyłączenie Polski do EARN (European and Academic Research Network) - europejskiego odgałęzienia sieci BITNET (Because It's Time Net) oraz spontaniczne działania na rzecz przełamania amerykańskiego embarga na eksport nowoczesnych technologii komputerowych i telekomunikacyjnych do krajów byłego bloku wschodniego.

W działaniach tych aktywny udział brał obecny dyrektor NASK Maciej Kozłowski, który wspomina: Pełne dołączenie Polski do Internetu światowego nastąpiło dopiero ok. 20 grudnia 1991 r., kiedy to „podniosły się semafory” po stronie USA, dając nam dostęp internetowy na cały świat. W tym momencie nasz Internet obejmował sieci lokalne na Wydziale Fizyki UW (ok. 40 komputerów) i w Obserwatorium Astronomicznym UW (ok. 10 komputerów), w Centrum Astronomicznym PAN (ok. 20 komputerów), w krakowskim Instytucie Fizyki Jądrowej (ok. 10 komputerów) i pojedyncze komputery w Uniwersytecie Jagiellońskim, w krakowskim „Cyfronecie”, w Toruniu, w Katowicach i oczywiście centralny węzeł łączności, ulokowany w budynku Centrum Informatycznego UW. Szykowała się jednak już do podłączenia duża sieć kampusowa Politechniki Warszawskiej, przy tworzeniu której zastosowano łącza światłowodowe, trwała budowa podobnej międzyuczelnianej sieci kampusowej w Krakowie.

I dalej: Z punktu widzenia rozwoju polskiego Internetu najważniejszą sprawą była podjęta 11 czerwca 1993 r. decyzja Komitetu Badań Naukowych o budowie Miejskich Sieci Komputerowych w jedenastu ośrodkach akademickich: w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, Toruniu, Gdańsku, Katowicach/Gliwicach, Łodzi, Szczecinie, Rzeszowie i Lublinie (liczba tych ośrodków została później zwiększona do 21). Przyznano także środki na rozbudowę szkieletu sieci NASK w Polsce.

Budowa niektórych z tych sieci przebiegła imponująco. Największa spośród nich – warszawska sieć metropolitalna WARMAN – została zbudowana w technologii ATM jako jedna z pierwszych sieci rozległych w Europie. Z kolei krajowa sieć NASK była pierwszą w Polsce siecią Frame Relay i została oddana do użytku o wiele wcześniej niż analogiczna sieć Telekomunikacji Polskiej.

Pierwsze ogólnopolskie badanie społeczności internautów zostało przeprowadzone na zlecenie NASK w październiku 1995 r. Wyniki tego sondażu były przez długi czas jedynym źródłem wiedzy o polskich użytkownikach sieci. W owym czasie społeczność ta była nieliczna i mało zróżnicowana pod względem społecznym - z Internetu korzystali głownie mężczyźni z wyższym wykształceniem, w większości pracownicy naukowi, w związku z czym dziennik "Rzeczpospolita", komentując wyniki badania, określił polski Internet '95 jako "sieć wykształconych mężczyzn". Ta sama „Rzeczpospolita” podała we wrześniu 1995 r., że „…do końca tego roku liczba komputerów przyłączonych do sieci NASK sięgnie 40 tys., a liczba użytkowników 200-400 tys.” W tym miejscu warto wspomnieć, że zapowiedź gazety sprawdziła się szybciej: już w październiku 1995 r. liczba użytkowników Internetu w Polsce osiągnęła pół miliona.

Mówi Maria Baranowska, kierownik Zespołu Public Relations NASK: Rozwój polskiego Internetu był pierwotnie związany – podobnie jak to miało miejsce w innych krajach – z zaspokajaniem potrzeb środowiska naukowo-akademickiego. Poza nim niewiele osób wiedziało, co to jest Internet i do czego może służyć. Dlatego w pierwszych latach naszą promocję w NASK skupiliśmy na propagowaniu wiedzy o Sieci i możliwościach, jakie stwarzała. Naturalnie, w tamtych czasach nie wszystko mogliśmy przewidzieć, ale w pewnych momentach czuliśmy, że mamy do czynienia z przełomem. Było tak, gdy w czerwcu 1994 r. na targach komputerowych w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie odbył się oficjalny pokaz polskiego serwera WWW, który powstał także na Wydziale Fizyki UW z inicjatywy innego naszego współpracownika - pioniera i entuzjasty Internetu, Jacka Gajewskiego. Na serwerze tym przez kilka lat funkcjonował przodek wszystkich polskich portali - Polska Strona Domowa, czyli Polish Home Page.