Znikające tantiemy dla twórców reklam

W ramach akcji "Tantiemy nie wrócą bez nas" SAR i KTR  informują twórców scenariuszy filmów reklamowych, jakie dokumenty złożyć do ZAPA (Związku Autorów i Producentów Audiowizualnych) z wezwaniem do wypłaty należnych tantiem. Nie są one już wypłacane z ZAiKS (Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych). Ci, którzy dotychczas otrzymywali wynagrodzenia za pośrednictwem ZAiKS-u, teoretycznie odbierać swoje tantiemy w Stowarzyszeniu Filmowców Polskich (SFP), których częścią jest ZAPA.

"Musimy pokazać, jak wielu dotknął ten problem: musimy wysłać jak największą ilość zapytań o możliwość wypłacania nam wszystkim tantiem przez nową organizację (ZAPA), która miała się tym zająć. Po otrzymaniu (zapewne) oficjalnych odmów, będziemy organizować spotkanie z ZAIKS a następnie Ministrem Kultury; spotkań, które przełamią ten impas i doprowadzą do powrotu wypłacania naszemu środowisku tantiem" - czytamy na stronie KTR.

 - Problem dotyczy głównie osób zatrudnionych w działach kreacji agencji reklamowych. To one bezpośrednio tworzą koncepty i scenariusze, z których potem powstają filmy reklamowe. Tworząc akcję "Tantiemy nie wrócą bez Was" zależało nam, by pokazać skalę tego zjawiska. Dajemy ludziom wskazówki, jak w tej chwili się zachować, jak egzekwować swoje prawo do tantiem, ustalone m.in. w art. 70 ust. 21 prawa autorskiego. Szacujemy, że tych wpływów pozbawiono być może kilka tysięcy osób - mówi portalowi Wirtualnemedia.pl Maciej Twardowski, przewodniczący zarządu KTR.

Filmowcy oburzeni na ministra cyfryzacji. Piszą do premiera

Znikające tantiemy. Co zrobią kreatywni? 

Jak informuje Wirtualnemedia.pl Twardowski, pierwsze sygnały o problemach z tantiemami zaczęły docierać do organizacji jeszcze w ubiegłym roku.

- Cała sprawa zaczęła się od decyzji Ministra Kultury i dotyczy wypłat tantiem za emisję reklam w telewizji od 2022 roku. W tej chwili ZAiKS dostaje od nadawców tylko część środków, z których wcześniej wypłacał tantiemy wszystkim scenarzystom reklam. Obecnie wypłaca pieniądze tylko tym twórcom, którzy podpisali z nim umowę o zbiorowe zarządzanie prawami autorskim. To najczęściej przypadek osób np. niezwiązanych z agencjami, niezależnych twórców reklamowych. Z decyzji ministra wynika, że zarząd prawami dla pozostałych scenarzystów z branży reklamowej przechodzi na Stowarzyszenie Filmowców Polskich-ZAPA jako organizacji reprezentatywnej w zakresie tych praw - wyjaśnia portalowi Wirtualnemedia.pl Maciej Twardowski.

Nasz rozmówca podkreśla, że problem najmocniej dotyka osób na stałe zatrudnionych w agencjach reklamowych. konstrukcja ich umów uniemożliwia wręcz samodzielne dochodzenie o tantiemy .

- Kreatywni podpisują w ich ramach zobowiązanie do przeniesienia majątkowych praw autorskich na agencję, tak by mogła ona nimi dysponować względem klientów. Od zeszłego roku ZAiKS może wypłacać tantiemy tylko osobom, które podpiszą umowę o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi. Natomiast realia rynkowe są takie, że większość twórców podpisuje ze swoimi pracodawcami umowy przenoszące prawa autorskie. Tego nie da się zmienić, bo np. największe agencje często są częścią globalnych struktur, które wymagają określonych ram umów. Nie wyłącza to natomiast prawa tych twórców do pobierania niektórych rodzajów tantiem, które w świetle ustawy o prawie autorskim nie podlegają zrzeczeniu się, zbyciu ani egzekucji, w tym w szczególności dotyczy to tantiem przewidzianych w art. 70 ust. 21 ustawy - wyjaśnia Maciej Twardowski.

Niektórzy twórcy do tej pory na własną rękę próbowali uzyskać tantiemy z ZAPA, jednak bezskutecznie - organizacja bowiem stoi na stanowisku, że nie jest od wypłaty należności za scenariusze konceptów reklamowych.

- W sprawie tantiem skontaktowałem się z ZAPA, kiedy tylko dowiedziałem się, że skończyła się współpraca w tym zakresie z ZAiKS-em. Napisałem do stosownej komórki, po czym dostałem odpowiedź w stylu "my tego nie robimy" - opowiada portalowi Wirtualnemedia.pl Tomasz Włodarczyk, twórca scenariuszy do reklam.

- Pani nie wiedziała do końca jak mi to wytłumaczyć, ale jej odpowiedź sprowadzała się do tego, że ZAPA nie zajmuje się tantiemami dla twórców scenariuszy do reklam i już. Nie podali podstawy prawnej. Próby kontaktu telefonicznego, żeby cokolwiek wyjaśnić, spełzły na niczym. Ponowiłem więc mail, podkreślając, że to oficjalna korespondencja, i dostałem taką samą odpowiedź. Po miesiącu. Tłumaczenia były tak samo mętne - że nigdy tego nie robili i nie będą robić - mówi nam Tomasz Włodarczyk.

Scenarzysta reklam przytacza także odpowiedź, jaką otrzymał z ZAPA: "ZAPA nigdy nie zarządzała i nie zarządza prawami do reklam telewizyjnych. Nie zawierała nigdy umów powierzenia praw zbiorowego zarządzania prawami autorskimi ani nie podpisywał umów z twórcami obejmujących wypłaty tantiem za rozpowszechnianie reklam".  

- I to jest prawda, tyle że zmieniło się prawo. Rozporządzenie ministra kultury przekierowało do nich wszystkie pieniądze, jakie wcześniej rozdzielał ZAiKS - mówi Tomasz Włodarczyk.

Filmowcy szykują protest i grożą pozwem. „Polski rząd nie przestrzega prawa”

Kreatywni chcą spotkania z ZAPA i ZAiKS

Przedstawiciele branży reklamowej, z którymi udało nam się porozmawiać, widzą co najmniej jedno korzystne wyjście tego impasu.

- Chcemy przywrócenia stanu sprzed 2022 roku - czyli by to ZAiKS był instytucją, która dalej reprezentuje scenarzystów reklamowych – zarówno tych, którzy powierzyli mu w zarząd swoje prawa, jak i tych, którzy przenieśli swoje prawa na pracodawców - komentuje Maciej Twardowski.

- To ZAiKS powinien wypłacać nam tantiemy, tak jak to robił przez ostatnich kilkanaście lat - uważa Tomasz Włodarczyk.

Maciej Twardowski przekazał nam, że KTR i SAR wspólnie starają się o spotkanie z SFP-ZAPA i ZAiKS.

- ZAiKS jest dalej zainteresowany reprezentowaniem twórców reklamowych. Chcemy się dowiedzieć, dlaczego SFP-ZAPA udziela im odmów wypłaty tantiem. Jeśli zajdzie taka potrzeba, będziemy starali się spotkać także z przedstawicielami Ministerstwem Kultury - mówi Maciej Twardowski.

Sebastian Wątroba walczy z TVN o tantiemy. "Nie daliśmy się zastraszyć"

Wirtualnemedia.pl już jesienią ubiegłego roku temu pytały ZAPA, czemu nie wypłacają tantiem dla twórców scenariuszy filmów reklamowych. Dostaliśmy wtedy odpowiedź z biura prasowego: "Według naszej wiedzy, ani w Polsce, ani na świecie, organizacje zbiorowego zarządzania prawami do utworów audiowizualnych nie wypłacają „tantiem za reklamy" tak jak za utwory filmowe. Istnieją pojedyncze przypadki organizacji zbiorowego zarządzania, które w drodze wyjątku i na podstawie swoich wewnętrznych ustaleń decydują się na wypłacanie jakiejś formy wynagrodzenia z tytułu korzystania z reklam na określonych polach eksploatacji, zazwyczaj na podstawie indywidualnego zgłoszenia czy wniosku. Jedną z takich organizacji jest m.in. polski ZAiKS, który umożliwia otrzymywanie tego szczególnego rodzaju wynagrodzenia m.in. za scenariusz do wybranych reklam, po uprzednim zweryfikowaniu czy dana reklama spełnia ustalone przez organizację wymogi. (…) SFP-ZAPA nigdy natomiast tantiem za reklamy nie wypłacało i aktualnie również tego nie robi".