Kobiety pomijane w mediach, najbardziej w "Wiadomościach" TVP

Press-Service Monitoring Mediów sprawdził, jak wygląda obecnie dział kobiet w debacie publicznej, na podstawie telewizyjnych serwisów informacyjnych. Jak rozkładają się głosy dziennikarzy i dziennikarek? Kto częściej dostaje okazję do komentowania bieżących wydarzeń oraz jakie tematy częściej komentują ekspertki? Szczególną uwagę zwrócono na tematykę praw kobiet oraz dyskryminowanych mniejszości.

Press-Service Monitoring Mediów przeanalizował dokładnie 268 serwisów z całego pierwszego kwartału 2021 roku. Pod uwagę wzięto "Wiadomości" TVP, "Fakty" TVN oraz "Wydarzenia" Polsatu.

- Po ośmiu latach, gdyż tyle minęło od wydania raportu "Na szklanym ekranie. Wizerunek kobiet w telewizyjnych serwisach informacyjnych", postanowiliśmy ponownie zbadać udział kobiet w debacie publicznej. Wydawałoby się, że minęło dość czasu, zwłaszcza biorąc pod uwagę szereg zmian politycznych, gospodarczych i społecznych w naszym kraju, także tych mających bezpośredni wpływ na sytuację kobiet, by oczekiwać wyraźnego głosu kobiet. Niestety, równouprawnienie w mediach to wciąż pusta deklaracja - odsetek kobiet wypowiadających się w analizowanych serwisach wyniósł 25 proc. - o 1 proc. (!) więcej niż w 2013 roku. Wnioski z badania okazały się nie tyle zaskakujące, co zasmucające. Telewizyjne serwisy to ciągle podstawowe źródło informacji dla znacznej części naszego społeczeństw, tymczasem na szklanym ekranie nadal dominuje męski punkt widzenia - komentuje dla Wirtualnemedia.pl Marlena Sosnowska, rzeczniczka prasowa Press-Service Monitoring Mediów.

Dziennikarki i prezenterki w mediach

Badanie trzech najpopularniejszych serwisów informacyjnych w Polsce pokazało, że zdecydowanie częściej w materiałach dziennikarskich zamieszczano wypowiedzi mężczyzn (75 proc.). Liczba komentarzy udzielanych przez kobiety była o 6424 niższa i stanowiła 25 proc. wszystkich wypowiedzi.

Główne wydania serwisów telewizyjnych najczęściej prowadziły kobiety - prezenterki witały widzów w 55 proc. analizowanych serwisów. Najwięcej programów poprowadziła Anita Werner z TVN (34). TVN był jedyną stacją, w której to mężczyźni częściej byli gospodarzami Faktów (62 proc.). Udział kobiet prowadzących główne wydanie "Wiadomości" wynosił 67 proc., a "Wydarzeń" 61 proc..

Dużą nierówność widać za to na polu autorstwa materiałów przygotowywanych do głównych wydań serwisów informacyjnych. Aż trzy na cztery publikacje podpisane były imieniem i nazwiskiem mężczyzny. Najlepiej sytuacja wygląda w serwisach TVN, gdzie kobiety odpowiedzialne były za 38 proc. materiałów. Największa przepaść występuje w Wiadomościach TVP, gdzie autorki stanowiły tylko 9 proc.. W Wydarzeniach Polsatu wykorzystano natomiast 29 proc. dziennikarskich materiałów kobiet.

Według danych Press-Service Monitoring Mediów, ogromna dysproporcja występuje między płciami, jeśli chodzi o udzielane w mediach komentarze eksperckie.

Średni udział procentowy komentujących bieżące wydarzenia kobiet dla wszystkich analizowanych programów wyniósł tylko 25 proc. W "Wiadomościach" mężczyźni udzielili aż 79 proc. wszystkich wypowiedzi). Nieco wyższy był udział kobiet w Wydarzeniach Polsatu (27 proc.) oraz Faktach TVN (26 proc.).

Ciemnoskóra burmistrzyni Chicago nie udziela wywiadów białym dziennikarzom

Pod względem procentowym udział wystąpień kobiet jest najwyższy w tematach praw kobiet – choć wypowiedzi osób płci żeńskiej stanowią mniej niż 40 proc. Panie proszono o wypowiedź w temacie edukacji, nauki, kultury i rozrywki, medycyny i zdrowia oraz w kwestiach społeczno-obyczajowych. Ich widoczność była niewielka w zagadnieniach związanych z wojskiem, armią, militariami, motoryzacją, tematami związanymi z transportem, drogami, czy sportem.

W przypadku „Faktów” zdarzały się tematy, które pozbawione były żeńskich wypowiedzi. Tematów wojna, armia, militaria oraz motoryzacja ani razu nie skomentowała kobieta (na wykresach: na niebiesko mężczyźni, na różowo kobiety).

Spośród kobiet podpisanych imieniem i nazwiskiem na czoło wysuwa się Dorota Kania, publicystka, dziennikarka „Gazety Polskiej”, obecnie naczelna Polska Press - pojawiająca się w "Wiadomościach", komentująca wydarzenia polityczne. Na drugiej pozycji znalazła się Marlena Maląg, ministra rodziny i polityki społecznej.

Ursula von der Leyen, przewodnicząca Komisji Europejskiej, najczęściej pojawiała się w kontekście tematów pandemicznych oraz tych związanych z ustanawianiem prawa (szczepionki przeciw COVID-19, powrót Izraela do normalności, czy informacje, zgodnie z którymi UE ma być wolna od homofobii).

Dorota Kania o tezie, że do Polska Press wyznaczył ją Kaczyński: fantasmagorie

Większość kobiet, które pojawiają się w zestawieniu to polityczki. Wyjątkiem jest Dorota Kania, dziennikarka i Maria Gańczak, profesorka nauk medycznych i nauk o zdrowiu, która zabierała głos w tematach związanych z pandemią.

Prawa kobiet i mniejszości w serwisach informacyjnych

Temat mniejszości i praw kobiet był stosunkowo rzadko podejmowano w głównych serwisach informacyjnych. "Wydarzenia" Polsatu omawiały analizowane tematy najrzadziej.

Wśród zagadnień, o których informowano w analizowanym okresie znalazły się: wejście w życie przepisu o zakazie aborcji, protesty w związku z opublikowaniem wyroku TK w sprawie aborcji, czy problemy matek niepełnosprawnych dzieci.

Bezsprzeczna dominacja mężczyzn w mediach

- Przedstawiony raport  pokazuje ewidentną dominację mężczyzn w mediach. Widać bardzo znaczącą przewagę mężczyzn: twórców materiałów dziennikarskich, ekspertów, specjalistów, polityków. Zauważa się także, że tematyka materiału nie zmieniła proporcji, ponieważ w tematach nawet bezpośrednio dotykających kobiet, głos częściej zabierali mężczyźni - komentuje dla Wirtualnemedia.pl wyniki badania dr hab. Monika Kaczmarek-Śliwińska, medioznawczyni z Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Polacy czerpią informacje głównie z internetu. „Wydarzenia” wyprzedziły „Fakty” i „Wiadomości”

Zdaniem ekspertki, fakt niskiej reprezentacji kobiet należy łączyć ogólnie z miejscem kobiet w polskiej przestrzeni publicznej. - Przyglądając się osobom najczęściej wypowiadającym się mediach warto zauważyć, że są to osoby piastujące wysokie stanowiska państwowe czy zajmujące kluczowe funkcje w organizacjach różnego typu.  Media odzwierciedlają więc to, co dzieje się w naszym otoczeniu - komentuje dr hab. Monika Kaczmarek-Śliwińska.

- Bezsprzecznie warto walczyć o podniesienie reprezentacji kobiet w mediach, aby przedstawiane w nich obrazy nie były jedynie związane z perspektywą męską. Ale trzeba także zauważać, że reprezentacja kobiet w mediach w naturalny sposób zwiększy się, gdy w ogóle wzrośnie rola kobiet w przestrzeni społecznej - podsumowuje medioznawczyni z Uniwersytetu Warszawskiego.

„Fakty” liderem programów informacyjnych w kwietniu

Liderem oglądalności wśród programów informacyjnych w kwietniu br. były „Fakty” emitowane w TVN i TVN24 BiS. Wszystkie serwisy odnotowały duże spadki - wynika z raportu Wirtualnemedia.pl.