Czym grozi praca podczas zwolnienia lekarskiego

– Za 33 dni niezdolności do pracy z powodu choroby pracownicy mają prawo do wynagrodzenia. Dotyczy to również osób wykonujących pracę nakładczą oraz odbywających służbę zastępczą. Gdy liczymy 33 dni niezdolności do pracy, bierzemy pod uwagę wszystkie zwolnienia w ciągu roku kalendarzowego. Od 34. dnia niezdolności do pracy przysługuje zasiłek chorobowy – przypomina Adam Kostuch z Departamentu Zasiłków w Centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Przez pierwsze 33 dni choroby w roku kalendarzowym płaci pracodawca. Jeśli niezdolność do pracy się wydłuża, to ten obowiązek przechodzi na ZUS.

Pracownik ma obowiązek w ciągu 7 dni dostarczyć zwolnienie lekarskie wystawione w formie papierowej pracodawcy. Osoby prowadzące własną działalność muszą w tym terminie przekazać zwolnienie papierowe do ZUS. W razie przekroczenia terminu zasiłek jest obniżany do 25 proc. (za okres od 8 dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia zaświadczenia). W III kwartale 2016 roku obniżono wypłaty zasiłków o 1 016,6 tys. zł (16,7 tys. osób), a w okresie styczeń–wrzesień 2016 roku o 3 185,1 tys. zł (53,8 tys. osób).

Od stycznia 2016 r. lekarze mogą też wystawiać elektroniczne zwolnienia lekarskie.

– Zwolnienie elektroniczne trafia automatycznie do pracodawcy, który ma profil na Platformie Usług Elektronicznych. Pracownik nie musi go nigdzie nosić. Podobnie jest w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, które nie muszą dostarczać zwolnienia elektronicznego do ZUS-u. Jeżeli pracodawca nie ma profilu na PUE, lekarz wręcza wydruk zaświadczenia lekarskiego wystawionego w formie elektronicznej, który pracownik dostarcza do pracodawcy – tłumaczy ekspert ZUS.

Pracodawcy, którzy wypłacają zasiłki oraz ZUS, mogą kontrolować, czy zwolnienia od pracy są wykorzystywane zgodnie z ich celem. Sprawdzane jest przede wszystkim to, czy chory pracownik wykorzystuje czas zgodnie z zaleceniami lekarza. Jeśli wykonuje pracę zarobkową w okresie niezdolności do pracy lub wykorzystuje zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z jego celem, to traci prawo do zasiłku chorobowego.

– Lekarze orzecznicy ZUS mogą też skontrolować prawidłowość wystawianych zwolnień lekarskich. Po analizie dokumentacji medycznej i badaniu ubezpieczonego lekarz orzecznik może stwierdzić, że niezdolność do pracy ustała wcześniej, niż określono to w zwolnieniu lekarskim. Od tej daty zasiłek chorobowy nie przysługuje – podkreśla Adam Kostuch.

W III kwartale 2016 roku ZUS przeprowadził 133,9 tys. kontroli osób mających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy (w okresie styczeń–wrzesień br. – 431,5 tys.). ZUS wydał 5,4 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych (w okresie styczeń–wrzesień br. – 17,1 tys.). Kwota wstrzymanych z tego tytułu zasiłków w III kwartale  2016  r. wyniosła 4 602,1 tys. zł (między styczniem a wrześniem – 12 704,7 tys.).

– Zasada jest taka, że pracownik nie może wykonywać pracy podczas zwolnienia lekarskiego. To wynika z istoty zwolnienia lekarskiego. Zarówno przepisy, jak i orzecznictwo podkreślają, że czas zwolnienia trzeba wykorzystać na rekonwalescencję, powrót do zdrowia – wskazuje Rafał Wyziński, adwokat w RK Legal.

Co istotne, chory może w tym czasie odmówić wykonywania pracy także własnemu przełożonemu. Konsekwencje podejmowania pracy podczas zwolnienia mogą być bardzo poważne, przede wszystkim na gruncie przepisów o ubezpieczeniach społecznych. Tu przepisy wskazują jasno, że wykonywanie pracy zarobkowej podczas pobierania zasiłków skutkuje utratą prawa do zasiłku za cały okres zwolnienia.

– W skrajnych przypadkach można zwolnić dyscyplinarnie pracownika z powodu naruszenia obowiązków pracowniczych za to, że wykonuje pracę podczas zwolnienia chorobowego, bo nie dba o interes pracodawcy. Uważam jednak, że trzeba to stosować bardzo ostrożnie i dyscyplinarka jest rozwiązaniem skrajnym – przekonuje adwokat.

Orzecznictwo sądów wskazuje jednak, że zdarzają się sytuacje, w których dozwolone jest podejmowanie pracy podczas zwolnień lekarskich. Wówczas nie powinno to być traktowane jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych.

– Każdą taką sytuację trzeba analizować indywidualnie. Natomiast są okoliczności, które usprawiedliwiają wykonywanie niektórych czynności zawodowych na zwolnieniu lekarskim – podsumowuje Rafał Wyziński.